[:nl]Opnieuw Bosthlan Village
Vanuit Kompong Cham rijden we op ons gemak naar Bosthlan Village. Het licht is tikkeltje beter, beetje bewolkt en de zon staat nog niet zo hoog. We stoppen op een paar plekken om foto’s te maken van het platteland, van die uitgestrekte plantages van rubberbomen.Op zoek naar bananenbomen die dicht op elkaar staan. Vann begrijpt niet helemaal waar ik mee bezig ben.
Als we langs een boerderij rijden waar veel mensen aan het werk zijn om cassave te sorteren en op vrachtwagens te laden, stoppen we. Vann vraagt of ik er foto’s van mag maken. En dat mag. De eerste foto’s zijn dan van die mannen met macho smiles en verlegen vrouwen die wegkijken. Het werk moet doorgaan en dan kan ik mijn foto’s maken. Mooie beelden, ik ben er blij mee.
Op het erf in Bosthlan Village wordt ik hartelijk begroet, oprecht blij mij te zien. Ik heb wat foto’s van de vorige keer meegenomen en ook in lijstjes gedaan. Wordt zeer op prijs gesteld en het portret van met name Khun Ann krijgt een mooie plek in de kamer.
En dan aan het werk met Vann. Ik heb geprobeerd hem uit te leggen wat ik wil: Hij in een bomkrater om mee te beginnen. Hij gaat me voor naar de grootste op het erf. Er groeien bananenbomen in en om.
Verschroeide aarde
Allebei zijn we een beetje uit onze comfort zone. Vann sjouwt mijn tas en statief en kijkt af en toe vragend, “Hier?” of toch… En dan komen we bij die enorme krater aan het eind van de tuin.
“Deze dan maar doen?”.
Tja en dan moet ik toch de leiding nemen en zet het statief neer, check licht, snelheid en aperture. Vann, wil je eens tussen de bananenbomen staan? Even kijken of het goed beeld geeft. En dan toch de vraag:
“Vann, wil je in de krater gaan staan?”.
En hoe meer we aan het werk zijn samen, hoe meer er een connectie ontstaat. We zijn in verbinding en er ontstaat een flow.
Zal ik zitten, staan, zo goed of…?
Neem eens mijn lampje mee. En wil je stapje opzij doen, en keer je eens naar het licht, kijk eens naar boven. We gaan totaal op in dit proces.
Dan nog zo’n moeilijke vraag. Ik wil geestfoto’s van hem maken, zo eentje waar hij door zijn handen kijkt. Met grijsfilter op de zoomlens, beetje op afstand want veel onscherpte in de achtergrond brengen. Eerst instellingen oefenen.
Hoe lang moet de lens openstaan?
Na een paar oefen shots gaan we aan het werk. Vier seconden, handen weg en knip na nog eens 4 seconden.
Ik maak een hele serie, portretten en staande beelden. Ik laat ze Vann zien en hij doet stap terug:
“Spooky” is wat hij uitbrengt.
En we lachen er samen om. Na de bomkrater en de spooky beelden haal ik mijn toestel van de tripod, schroef het filter eraf en doe e.e.a. in de tas.
We lopen zonder woorden over het erf. Het erf dat er zoals elke keer dat ik er ben geweest, leeg is. Vann blijft bij verbrande bamboestaken staan. Hij lijkt te aarzelen.
“Zo zag het er hier uit, na die bommen!”
Hij staat erbij en ik maak een paar opnames van hem achter de verkoolde staken. We lopen nog een stuk over het erf en hij wijst op de verschroeide aarde, gaat zitten op een boomstronk en wijst om zich heen.
Kijk, hier was de ingang naar de schuilkelder.
En kijk, daar is nog een krater en daar ook nog.
En daar, daar stond het huis van Loon.
Ik zit gehurkt en ben ontroerd.
Vann is ineens open en behulpzaam en mededeelzaam. Ik maak foto’s van hem en van de verschroeide aarde. Beiden lopen we zwijgzaam en in onszelf gekeerd terug naar het huis van Oun.
[:en] Bosthlan Village, back once again
We take a leisurely drive from Kompong Cham to Bosthlan Village. The light is a shade better, as it’s slightly cloudy and the sun hasn’t yet reached its highest point. There are a few spots where we pull over to take pictures of the countryside, with its vast rubber tree plantations. I’m looking for banana trees, ones that stand close together. Vann doesn’t really understand what I’m doing.
As we drive past a farm, where a large number of people are busy sorting cassava and loading it onto trucks, we stop. Vann enquires whether it’s okay for me to take pictures, which it is. The initial photographs that follow are of the kind where the men have macho smiles and the women shyly look away. The work must go on, which allows me to take the pictures I’m looking for. Beautiful images, I’m pleased with them.
In the yard in Bosthlan Village, I am greeted warmly. They seem genuinely happy to see me. I’ve brought some photographs of my previous visit with me, framed and all. This is very much appreciated, and it is Khun Ann’s portrait in particular that is given a prominent place in the room.
Then it’s time to get to work with Vann. I have tried to explain my wishes to him: To begin with, him in a bomb crater. He leads the way towards the biggest one on their land. Banana trees are growing in and around it.
Scorched earth
Both of us are slightly out of our comfort zone. Vann is hauling my bag and my tripod, occasionally looking at me questioningly,
“Here?” or perhaps…
And then we arrive at the enormous crater at the far end of the garden. “This one?” And then it’s up to me to take the lead. I set up the tripod and check the light, shutter speed and aperture.
Vann, could you go and stand among the banana trees? I check to see whether this looks okay. And then, indeed, the question: “Vann, could you stand in the crater?”
The more time we spend working together like this, the more of a connection we develop. We are in sync, and a certain flow emerges.
Shall I sit or stand? Like this, or…?
Try holding on to my light.
Take a step to the side please, turn towards the light, look up.
We are totally immersed in this process.Next, another difficult question. I want to make Ghost pictures of him, one in which he’s looking through his hands. Shot with ND filter and zoom lens, from a slight distance to make the background nice and blurry. I go over the settings one more time.
How long should the lens be open for?
After a few practice shots, we get to work. Four seconds, hands down, and then it clicks after another four. I take a series of pictures like this, portraits and standing images. I show them to Vann, and he takes a step back:
“Spooky”. We laugh it off.
Following the bomb crater and the spooky images, I take my camera off the tripod, unscrew the filter and gather up my things. Wordless, we walk across the yard. The yard that is, as I have only ever known it, empty. Vann lingers over some burnt bamboo stakes, seeming hesitant.
“This is what it looked like here, after those bombs!”
I take a few pictures of him as he stands there, behind the charred stakes.
We continue walking and he points at the scorched earth, then sits down on a tree stump and gestures around him. Look, this is where the entrance to the shelter was. And look, there’s another crater, and another. And over there, that’s where Loon’s house once stood.
I sit crouched down, moved by it all. Vann has suddenly become open, helpful and communicative. I take more shots, of him and of the scorched earth. Silently, each of us retired into ourselves, we make our way back to Oun’s house.
[:]