Kennismaking met Cambodja
Het land heeft me in het hart geraakt. Als mens, moeder, socioloog, coach en fotograaf.
Mijn kennismaking met het land ligt aan het einde van onze grote Z.O. Azië reis 2011-2012.
Reizend door Laos, Noord en Zuid Vietnam, ontkomen we niet aan de Vietnamoorlog, binnen Vietnam de Amerikaanse oorlog genoemd, van 1950 tot 1975. Laos is verbijsterend armoedig met nog steeds kapotte infrastructuur. Het is het land dat per hoofd van de bevolking het zwaarst gebombardeerde land ter wereld is. In Vietnam heeft men er de schouders ondergezet. Nog steeds veel herinneringen aan die verwoestende oorlog. Het herstel van het land is nog in volle gang.
We varen over de Mekong van Vietnam naar Cambodja. De recente geschiedenis is hartverscheurend. Wij herinneren ons vooral de Rode Khmer die met bruut geweld het land tot agrarische staat in het jaar Nul wilden transformeren. De Killing Fields staan ons bij.
De unieke tempels van Angkor Wat tonen nog steeds hoe groots dit land meer dan 1000 jaar geleden was. En nu? Eén van de armste landen ter wereld met een snel groeiende bevolking. Nu zo’n 16 miljoen van wie 50% jonger is dan 21 jaar is. De Franse koloniale geschiedenis is nog zichtbaar in de stad Phnom Penh en aan de kust. Het is grotendeels een agrarisch gebied.
In Phnom Penh de confrontatie met het genocide museum en de Killing Fields maar ook het paleis en het nationale museum. De tegenstelling kan niet groter zijn.
Wikipedia biedt een goede eerste kennismaking met Cambodja:
https://en.wikipedia.org/wiki/Cambodia
Kennismaking met Vann
Het begint allemaal bij mijn eerste ontmoeting met Vann in januari 2012 .Hij is onze tuk tuk driver in Phnom Penh. Hij spreekt goed Engels. Hij stelt een stadstour voor. Het is heet en vochtig en ik laat me graag rondrijden. Na afloop van de toer nodigen we hem uit voor een biertje.
Een indrukwekkend bezoek aan Tuol Sleng Genocide Museum, de voormalige school waar 2.000 mensen zijn gemarteld om aansluitend te worden vermoord op de Killing Fields. Het gaat hier over de gruwelijkheden van de Rode Khmer. Ik weet er wel iets van, maar de confrontatie ermee is nog heftiger dan verwacht.
Dan weer samen een biertje drinken.
En dan vertelt Vann van het bombardement op zijn familie in het dorp. Ik kijk op, een bombardement, wanneer?
Het is januari 1970 als hij nog maar net op de wereld is, 10 dagen oud. Een bommenwerper van de Amerikaanse luchtmacht werpt napalm bommen af op zijn huis en hierbij komen vijf broers en zussen om het leven. Ze verbranden voor ze de schuilkelder hebben bereikt. Huis en have zijn verwoest.
Hij was al een jaar of acht toen hij voor het eerst hoorde dat hij nog vijf broers en zussen had gehad. Hij vertelt ook dat hij het nooit gesnapt heeft. Waarom? Hij heeft zelfs een brief aan de Amerikaanse ambassade geschreven. Hij wacht nog steeds op antwoord.
We vliegen naar huis. Vann’s verhaal laat me niet los. Voordat we echter samen dit verhaal in beeld gaan brengen, duurt het nog zeven jaar.
We houden contact en in 2012 gaan we samen het avontuur van Cambodia Personal Assistant aan, een netwerk van tourleaders en tuk tuk drivers.
Cambodia Personal Assistant
Vann heeft tijdens die eerste ontmoeting ook verteld over zijn leven in Phnom Penh. Hoe hij sappelt om zijn drie kinderen naar school te kunnen laten gaan.
Ik ben onder de indruk van zijn kennis van de stad en het land, de mate waarin hij ons als gasten er kennis mee laat maken en ons achter de schermen laat kijken. Attent en hulpvaardig.
In mijn dagelijkse bestaan ben ik in de eerste plaats socioloog en als zodanig executive en business coach. Zou ik hem en zijn collega’s misschien kunnen helpen om zijn tuk tuk business op een hoger niveau te tillen? Minder afhankelijk te maken van partijen die voor elke klant een aandeel willen vangen? Zelf de toegang tot de westerse markt organiseren? Ik doe wat onderzoek naar de mogelijkheden in Cambodja, mail Vann en doe hem een voorstel.
In mei vlieg ik opnieuw naar Phnom Penh. Er volgen drie weken van praten, puzzelen, een logo kiezen, tuk tuks laten maken, laptops uitzoeken, contracten maken en leningen verstrekken. Vann en ik huren een auto en trekken langs veel mooie plekken.
Met Vann en Da richten we samen Cambodia Personal Assistant op. Vann en Da zijn medeoprichters. Zij hebben een netwerk van collega’s met wie ze samenwerken in het hele land. Ik maak kennis met de meeste. Er ligt een mooi concept en we gaan ermee aan de slag.
Onze verwachtingen lopen sterk uiteen. Zij: waar blijven onze klanten, wij zijn er klaar voor! En ik: mannen ga eens wat doen!
We bereiken elkaar niet.
Kennismaking met Bosthlan Village
In mei 2012 rijden Vann, zijn gezin en ik vanuit Siem Reap terug naar Phnom Penh. Een rit van zes uur over slechte wegen, afstand 300 kilometer.
Vann wil me graag zijn dorp laten zien dat halverwege ligt. Hij hoopt dat zijn moeder thuis is. Vanaf de hoofdweg nummer 1, slaan we af en rijden over een onverharde weg naar Bosthlan Village. Hij heeft zijn zus gebeld, en nee ze zijn helaas niet thuis. Toch rijden we er naartoe.
We komen aan bij een mooi huis, groot ommuurd erf met flink wat grond, het hek dat open staat. Vann neemt me al snel mee het erf op.
Er bromt een generator, want er is geen elektriciteit op dit dorp. Er is een waterput, want ook geen waterleiding. Door een hek komen we achter het huis.
Vann loopt voorop en wijst me aan waar de bommen gevallen zijn, waar nog steeds bomkraters zichtbaar aanwezig zijn. De kraters zijn zeker nog twee meter diep, begroeid met bananenbomen, gras en struiken. Bizar!
Het erf is leeg met een aantal plekken waarop afval of zo is verbrand. Vann gaat zitten op een boomstronk: Kijk hier was ongeveer de ingang naar de schuilkelder.
De familie plukt wat trossen bananen, mango’s en stinky fruit Durian. Opvallend is dat de familie wel de familie in de buurt groet, maar niet nadert. Vann wijst op zijn zwager en vertelt van het transportbedrijf en lijkt verbaasd dat er nu al twee vrachtwagens staan. Hij wijst naar huizen van meer familieleden en ook daar klopt hij niet aan.
We vervolgen de lange rit neer Phnom Penh waar we ’s avonds laat aankomen.
Kennismaking met Vann’s moeder, Khun Ann
Met ons hele gezin toeren we in Cambodja in de kerstvakantie 2012. Onder leiding van Vann brengen we een bezoek aan Bosthlan Village. Vanuit Phnom Penh rijden we naar het dorp. Onderweg stoppen we een paar keren. We bezoeken Oudong, de oude hoofdstad van Cambodja vlakbij Phnom Penh. We bezoeken de markt van Skuon waar ze wolfspinnen en andere insecten bakken om te eten. We griezelen ervan.
Moe en hongerig komen we aan in Bosthlan Village. We worden hartelijk ontvangen door Vann’s zus Oun en haar dochter. Ze hebben uitgebreid voor ons gekookt. Gerechten die we deels wel maar deels ook niet kennen.
Onder leiding van Vann maken we een toer over het erf. Daar zijn ze, de bomkraters, kijk eens hoe diep ze zijn! De fruitbomen, de rijpe bananen en het erf is leeg met verbrande plekken her en der. We worden voorgesteld aan zijn zus Ry en haar man, ze maken grapjes met elkaar en met ons.
Terug bij het huis van Oun en daar komt ook Khun Ann, een oude fragiele dame van in de tachtig. Ze nadert ons en we worden voorgesteld. Op z’n Cambodjaans maken we een buiging naar haar. Ze gaat bij ons zitten, enigszins ongemakkelijk en schuift met eten dat nog op tafel staat.
We laten haar de foto’s van haar familie in Ratanakiri op de iPad zien. Haar familie op het erf sluit aan. Vann vertelt enthousiast over de toer naar Ratanakiri en de cashewnoten plantage van de neven en nichten.
We maken foto’s van haar en onze families.