De lange weg van het boek

De lange weg van het boek I.
UN-SEEN – Vann’s story

Na twee rondes Cambodja in 2018, met Vann toeren langs zijn leven en een grondiger onderzoek naar de oorlogen van Cambodja, ben ik in staat een eerste opzet van een boek te maken. Een boek met in het hart het bombardement in 1970.

Met behulp van een huis-tuin-en-keuken fotoalbum maak ik een eerste concept van een boek. En dat is een totaal nieuwe ervaring voor mij.

Al heel lang leg ik mijn foto’s van reizen, vakanties en gezin vast in fotoboeken met korte verhaaltjes met de context ervan.

Een fotoboek dat ik wil uitbrengen op de Cambodjaanse markt en over deze ene familie is andere koek. Beelden zat, maar wat wil ik er nu echt mee vertellen?

Welke verhaallijn ga ik volgen? Hoeveel informatie over die periode moet ik opnemen? Welke foto’s horen daar dan bij? Of moet het net andersom?

Foto’s laten spreken met een onderschrift?

Uiteindelijk leidt het tot een vierkant boek, zwart met foto van Vann achter zijn handen die vervaagd zijn in de lange sluitertijden opname. Een boek ook in een zwarte (cadeau) doos van de producent van fotoboeken.

Het eerste concept lijkt in veel opzichten op de fotoboeken die ik heb gemaakt voor privé gebruik, foto’s met context, met de verhalen uitgeschreven en het boek ligt dicht op de familie. Het zou een familiealbum kunnen zijn als het niet over het verlies zou gaan.

Ik ga op onderzoek in Phnom Penh met Vann. Eerst een ronde familie doen. Wat vind Vann van het boek? Wat vindt hij van de keuze voor de gedichten van de Cambodjaanse dichter U Sam Oeur? En ook belangrijk wat vinden de andere familieleden, zijn oudste broer met rijsthandel in Phnom Penh, zijn oudste zus die acht jaar was tijdens bombardement, zijn vrouw Sophea en hun kinderen?

Het boek heet nu UN-SEEN, Vann’s story maar het gaat over de Nget familie die over een periode van 30 jaar oorlog acht kinderen en een kleinkind verliest.

De lange weg van het boek II.
UN-SEEN en de Nget family

Bij Vann moet ik enige druk uitoefenen om mij in contact te brengen met zijn broer Thorn, de oudste uit het gezin Nget. Het lijkt alsof hij dat met enige tegenzin doet.

We rijden in de tuk tuk naar Thorn en zijn rijstgroothandel.

Thorn lijkt verrast als Vann hem trots Vann’s Story toont, staande op straat naast de tuk tuk.

Vann vertaalt het verhaal en laat de foto’s zien en dan gebeurt er iets onverwachts: Thorn wordt emotioneel bij het zien van de beelden en het horen van het verhaal. Hij praat tegen mij in het Khmer:

“… zo klein nog en zoveel geweld, al die bommen, al dat vuur”

Vann is even verbaasd.

Op mijn uitnodiging gaan we lunchen samen en Thorn deelt zoveel informatie, Vann vertaalt deels en gaat op in de verhalen van Thorn. Ineens zijn er talrijke verhaallijntjes bijgekomen die verhelderen en vragen om aandacht.

Na dit gesprek volgt al snel een telefoontje van de oudste zus Ry die in het dorp woont naast Khun Ann en de jongste zus Oun. Zij wil ook vertellen. En dus gaan we naar het dorp.

Ry vertelt haar deel van het verhaal en tegelijk voegen zich meer familieleden bij het gesprek. Komen stuk voor stuk even kijken, zoals de weduwnaar van de oudste dochter die omkwam tijdens een Vietnamese aanval met de pasgeboren baby, haar oudste dochter komt langs, een tante, de kinderen van Oun die nog thuis wonen.

We rijden naar de kleine kliniek in Chhonca Andung en ook hier beginnen mensen te praten over wat er toen gebeurde.

Die verhalen horen in het boek!!

De lange weg van het boek III
Publiceren, hoe, wat, waar…

Met Vann terug in Phnom Penh, gaan we op zoek naar een drukkerij. Wat gaat het kosten om een boek als dit te drukken? Een klein 20×20 boek met hard cover en fotografie? En kunnen ze dat?

Vann hangt aan de telefoon en krijgt twee adressen. We rijden ernaartoe. Worden ontvangen door de baas en die kijkt even geïnteresseerd inzet concept boek. Hij kan het boek drukken voor een paar dollar per stuk als ik er 2.000 afneem. Voor 300 betaal ik hetzelfde.

Ik zie me gesteld voor heel veel vragen en problemen. Hoe verkoop ik in vredesnaam zoveel boeken.

Vanuit het hotel zoek ik contact met Nederland, mijn man is sceptisch, mijn commerciële zoon is sceptischer. Hoe vind ik een uitgever? Ik ga eens bellen en mailen met Nederland, met een aantal mensen van wie ik weet dat ze in die wereld werken of hebben gewerkt.

Het is allemaal veel ingewikkelder dan ik me dat had voorgesteld, ja duhhh…

Zie ik het de mannen in Cambodja doen om aan hun klanten en contacten boeken te verkopen? Daar heb ik grote twijfels over.

In het hotel ga ik aan het werk om een soort van brochure te maken van een bladzijde of 10. Daarvan  kan gewoon via de kopieerwinkel een boekje worden gemaakt.

Daarmee zouden de mannen, Vann en Da, belangstelling kunnen peilen bij de hotels die ze kennen, de musea, de passagiersboten op de Mekong. Als ze het lef hebben mogen ze deze brochures verkopen voor een paar dollar.

Ik laat ook nog flyers drukken die ze aan al hun buitenlandse klanten kunnen meegeven.

De lange weg van het boek IV.
Publiceren

Terug in Nederland ga ik hard aan het werk om het boek om te bouwen met de verhalen die ik van Thorn, Ry en de andere familieleden heb gehoord. Ze zijn aanvullend.

Ik ga op zoek naar mensen die me kunnen helpen, zoals een ontwerper die ervoor kan zorgen dat het boek er mooi uit gaat zien in een evenwichtig ontwerp.

Vanuit mijn netwerk wordt Thijs Krijnen voorgedragen. Hij voelt zich snel betrokken bij het verhaal en het boek.

Ik spreek een voormalige uitgever: Is dit een boek dat interessant genoeg is? Ja dus…

Ik spreek mensen die zich met de media bezighouden, met de sociale media en hoe je de aandacht kunt trekken van een potentieel publiek.

Met al die adviezen ga ik met Thijs aan het werk om een promotieboekje samen te stellen. Ik zoek journalisten in de USA, de New York Times. Tenslotte is dit een boek dat ook daar thuishoort. Een reis naar New York en ik neem een stapel enveloppes mee met het promotieboekje en persoonlijk geadresseerd met boodschap lever ik dat in bij de krant.

Geen antwoord!

In november terug naar Phnom Penh met een totaal nieuw boek, nog steeds UN-SEEN.

De lange weg van het boek V.
Terug in Phnom Penh

Met Vann en deze keer ook mijn echtgenoot reis ik met boek langs een aantal mensen die ik feed back vraag. We dineren in Siem Reap met Bill Morse en zijn vrouw Jill. Zij geven me mooie feedback en tips wie ook belangstelling kunnen hebben.

We gaan nogmaals langs bij het War Museum en ook hier krijgt het boek een positieve waardering. Het lokt een emotionele reactie uit.

Luke Hunt doet zijn adresboek open en helpt me mijn weg te vinden in het netwerk van expats.

En het begint te lopen. Meer mensen van betekenis zoals William Bagley van Monument Books geven me waardevolle feed back en tips en tricks.

Nico Mesterharm zegt zijn medewerking aan een expositie in het Meta House toe in combinatie met een book launch.

De details moeten nog worden uitgewerkt.

En ondertussen groeit het besef dat het boek UN-SEEN in Cambodja thuis hoort, dat het een verhaal is dat vooral hier gezien moet worden.

De lange weg van het boek VI.
Terug in Phnom Penh, januari 2020

Het is de intentie om dit boek uit te brengen in Cambodja. Het verhaal hoort daar thuis. Naast de gruwelijke verhalen over de tijd van Pol Pot en zijn Khmer Rouge (1975-1979) hoort een verhaal uit de tijd die daaraan vooraf ging (1969-1975). De meer dan 115.000 bombardementen op oostelijke provincies van Cambodja tijdens de Vietnam oorlog. De familie verliest vijf jonge kinderen. Dit verhaal is het hart van boek, en aanvullend de dreiging van de vele oorlogen vanaf 1970 tot de uiteindelijke vrede van 1999. Het boek heeft de gesprekken tussen de familie, de jongste generaties en het dorp op gang gebracht. Nooit eerder was er gesproken over het bombardement en het leven van de familie onder de bijna voortdurenden dreiging van oorlogsgeweld, de vele drama’s die daarmee gepaard gaan en tegelijk het gewone leven dat geleefd wil worden.

Ook het Documentatiecentrum van Cambodja in Phnom Penh wil het verhaal graag opnemen in de collectie en het laten vertalen in het Khmer. Het zal uiteindelijk beschikbaar worden voor scholen, bibliotheken en gemeenschappen.

In januari 2020 zijn alle afspraken gemaakt:

• drukker

• drukbegeleiding

• overeenkomst met Monument Books

• een book launch in Meta House Gallery

• een drietal kleine exposities in Siem Reap, Phnom Penh en Battambang.

Een datum was geprikt in april 2020, ter herdenking van de invasie in Cambodja 50 jaar na dato.

De lange weg van het boek VII.
UN-SEEN – Seen in Nederland

De pandemie verandert alles.

Met Thijs ga ik uiteindelijk in september aan het werk om UN-SEEN te bewerken tot een boek voor de westerse, Nederlandse markt.

December 2020: druk klaar

28 april 2021: de boekpresentatie in een livestream vanuit Pakhuis de Zwijger in Amsterdam. Luke Hunt en Bill Morse bellen in vanuit Cambodja. Andrea van Pol is de vakkundige moderator.